Dạo gần đây, cụm từ “girl’s girl” đang được nhiều bạn trẻ, đặc biệt là nữ giới, sử dụng phổ biến trên các nền tảng mạng xã hội như TikTok và Threads. Dịch sát nghĩa tiếng Anh, “girl’s girl” là “cô gái của mọi cô gái”, còn có thể hiểu đơn giản là một người nữ luôn ủng hộ, đồng cảm và thân thiện với những người phụ nữ khác.
Nhiều người tin rằng trào lưu “girl’s girl” đã củng cố cho sự đoàn kết giữa phụ nữ với nhau và thúc đẩy phong trào nữ quyền [1]. Tuy nhiên, các cuộc thảo luận xung quanh “girl’s girl” gần đây dường như đã đi chệch khỏi quỹ đạo tốt đẹp theo nghĩa gốc của nó và trở thành một vòng xoáy chỉ trích, vạch mặt và đấu tố phụ nữ. Mời độc giả hãy cùng VOGE bóc tách các cuộc đối thoại liên quan đến “girl’s girl” trên mạng xã hội gần đây và tìm hiểu vì sao chúng lại là một dạng thức săn phù thủy thời công nghệ số nhé.
TRANH CÃI 1: AI MỚI LÀ “GIRL’S GIRL”? AI THÌ KHÔNG PHẢI VÀ HỌ XỨNG ĐÁNG BỊ TRỪNG PHẠT THẾ NÀO?

“Girl’s girl” được hiểu là những cô gái luôn đặt lợi ích của chị em phụ nữ lên hàng đầu, trái ngược với “pick-me girl” – những cô nàng luôn tìm kiếm sự chú ý của đàn ông bằng việc hạ thấp tính nữ hoặc những người phụ nữ khác [2]. Từ khi “girl’s girl” nổi lên thành trào lưu, có rất nhiều bài viết và video trên mạng xã hội tâng bốc lợi ích khi trở thành “girl’s girl”: bạn sẽ có lối sống lành mạnh và được nhiều người nữ yêu quý, nể phục hơn, mối quan hệ của bạn với chị em phụ nữ cũng sẽ gắn bó bền chặt hơn, v.v… Vì vậy, xu hướng “girl’s girl” có thể được xem là một cách trao quyền cho phụ nữ và giúp tình nghĩa chị em không còn bị ảnh hưởng tiêu cực bởi sự xuất hiện của nam giới.
Để trở thành một “girl’s girl” thực thụ, bạn phải đáp ứng một số yếu tố như: chủ động giữ khoảng cách với bạn trai của chị em, không ganh đua hay ghen tỵ với những người phụ nữ khác, luôn tin tưởng vào lời khuyên của chị em, tôn trọng và nâng đỡ họ mọi lúc mọi nơi [2][3],… Nghe qua thì có vẻ lý tưởng, nhưng thực tế là thay vì thực sự tương trợ chị em phụ nữ, nhiều người đã chọn cách… bới móc hành vi của một người nữ khác để đánh giá xem cô ấy có phải là “girl’s girl” không. Những người không đạt đủ các tiêu chí kể trên sẽ lập tức bị dán nhãn là đang phản bội chị em, củng cố cho định kiến giới, hay bị gọi là “pick-me girl” với hàm ý xúc phạm. Các cuộc tranh cãi nhằm chỉ ra ai không phải là “girl’s girl” thậm chí đã dẫn đến việc tẩy chay và bắt nạt mạng.
Nhìn về xuất phát điểm của trào lưu này, cụm từ “cô gái của mọi cô gái” vốn bắt đầu phổ biến từ một vụ lùm xùm của nữ ca sĩ người Mỹ khi có người tố giác cô không phải là “girl’s girl” vì đã “chia rẽ gia đình” của một người phụ nữ khác. Ngay từ đầu, mục đích sử dụng thuật ngữ này đã không hề tốt như hàm ý của nó.
Công cuộc truy tìm ai mới là “girl’s girl” và ai thì không phải rõ ràng đã không hề giúp làm khắng khít hơn tình chị em giữa phụ nữ với phụ nữ, ngược lại, nó còn đang tạo ra những làn sóng đấu tố, chỉ mặt điểm tên và lên án lẫn nhau. Tương tự, thuật ngữ “pick-me girl”, nổi lên vào vài năm trước ở Việt Nam, hiện giờ cũng đã bị cộng đồng mạng lạm dụng một cách vô tội vạ để lan tỏa sự thù ghét phụ nữ, đặc biệt là nhằm vào những cô gái trẻ có nhiều nỗi bất an về bản thân. “Girl’s girl” hay “pick-me girl”, suy cho cùng cũng chỉ là những chiếc nhãn dán để phân loại phụ nữ chứ không thực sự trao quyền cho giới nào. Việc dán nhãn này đã khiến cho chị em quay sang tấn công lẫn nhau thay vì đoàn kết để đấu tranh chống lại chế độ gia trưởng – thủ phạm thực sự của những bất công giới mà họ gặp phải.
TRANH CÃI 2: “GIRL’S GIRL” CHỈ ỦNG HỘ NHỮNG CÔ GÁI “PHÙ HỢP”? VẬY “KHÔNG PHÙ HỢP” THÌ SAO?

Khác với những quan điểm cho rằng “girl’s girl” nghĩa là phải ủng hộ tất cả mọi phụ nữ bất kể khi bạn không biết họ là ai hoặc làm gì, một số ý kiến gần đây trên TikTok và Threads lại cho rằng “girl’s girl” chỉ ủng hộ những cô gái “phù hợp”. Trong đó, những cô gái “phù hợp” được hiểu là những người nữ đứng đắn và đoan trang; còn những cô gái không “phù hợp” là những người thích “khoe da thịt” và “gọi vốn” trên mạng xã hội.
Đây không phải lần đầu tiên những người nữ ăn mặc không kín đáo bị gắn với những nhãn dán mang tính phỉ báng trên, cũng không phải lần đầu tiên quần áo và cơ thể của phụ nữ trở thành chủ đề bàn tán của dư luận. Ở hầu hết các xã hội gia trưởng định chuẩn hóa dị tính, phụ nữ được kỳ vọng phải giấu đi cơ thể của mình sau lớp quần áo vì cơ thể trần trụi của họ bị cho là sự cám dỗ tình dục với nam giới. Bằng chứng rõ ràng nhất là khi thấy một người phụ nữ phô bày cơ thể hoặc ăn mặc phóng khoáng, người ta sẽ ngay lập tức nhận định cô ấy có chủ ý muốn quyến rũ hoặc khêu gợi phái nam, hoặc để có sự ái mộ, sự chú ý, hoặc để lợi dụng tiền bạc tài sản của người nam, hoặc cả hai.
Để duy trì được hệ giá trị phụ quyền chuẩn hóa dị tính, xã hội đã tạo ra các chuẩn mực đạo đức mà trong đó, giá trị và nhân phẩm của người nữ được đo lường dựa trên bao nhiêu tấc cơ thể mà họ phô bày ra. Vì vậy, lối ăn mặc “kín cổng cao tường” mới được cho là biểu hiện của sự đoan trang, đứng đắn, chuẩn mực; còn những người nữ ăn mặc phóng khoáng, hở hang hoặc dị biệt so với chuẩn mực xã hội sẽ bị đánh giá là “gái hư”, “đ.ĩ đ.i.ế.m”, “rẻ tiền”.
Cũng giống quy luật ‘ai không hợp khuôn sẽ bị trừng phạt’ chỉ khác cái khuôn cụ thể là gì, hình mẫu về người nữ “phù hợp” xứng đáng được “girl’s girl” ủng hộ lại trở thành một công cụ để chị em tiếp tục xâu xé lẫn nhau. Theo đó, những người phụ nữ “không phù hợp” càng trở nên xấu xa và xứng đáng bị trừng phạt hơn: họ xấu xa đến mức những “cô gái của mọi cô gái” còn muốn xa lánh và kỳ thị. Tuy “girl’s girl” là một hiện tượng mới, nhưng quy chuẩn về sự “phù hợp” để được “girl’s girl” ủng hộ này chẳng khác gì các quy luật kiểm soát, áp chế cơ thể, tính dục và sự tự trị của phụ nữ do chế độ phụ quyền đặt ra từ bao đời nay.
“GIRL’S GIRL” HAY SĂN PHÙ THỦY THỜI @

Thực tế, bản chất của việc buộc tội, truy lùng và trừng phạt phụ nữ trong cuộc tranh cãi liên quan đến “girl’s girl” không có gì là mới, chúng rất giống với một hiện tượng lịch sử vào thế kỷ 16 – 17 tại các nước châu Âu: săn phù thủy. Đầu thời kỳ hiện đại, các vụ truy tố và hành quyết những người bị tố cáo là phù thủy đã diễn ra trên khắp châu Âu. Phù thủy thường được định nghĩa là những người có giao ước với Quỷ dữ để đổi lấy sức mạnh ma thuật nhằm thực hiện tội ác như giết hại trẻ em, quan hệ tình dục phóng túng, làm hại đến con người và xã hội, v.v… Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu sau này đã chỉ ra những lời buộc tội phù thủy thường dựa trên tin đồn vô căn cứ, mê tín dị đoan hoặc thù hằn cá nhân [4].
Ước tính số người bị thiêu sống (hoặc bị giết bằng các hình thức khác) do cáo buộc phù thủy lên đến hàng trăm nghìn người. Điều đáng nói là, so với nam giới, phụ nữ chiếm từ 76% đến 95% số người bị xử tử bởi cáo buộc phù thủy [5].
Ở thời điểm đó, chế độ gia trưởng tại châu Âu cho phép đàn ông cầm quyền ở mọi lĩnh vực đời sống xã hội từ trong gia đình đến bộ máy vương quyền, tôn giáo và chính phủ. Phụ nữ luôn bị đặt vào vị thế thấp kém hơn nam giới, họ bị xem là yếu đuối, gợi dục, dễ sa đà vào tà thuật. Đồng thời, vì phụ nữ được giao cho đảm nhận hầu hết các công việc liên quan đến chăm sóc, như chăm sóc sức khỏe, chăm sóc người già và trẻ em, chế biến thực phẩm, sản xuất sữa hoặc chăm sóc vật nuôi, họ cũng thường bị đổ lỗi là thủ phạm gây ra các tệ nạn xã hội như bệnh tật, mất mùa và khó khăn kinh tế [6]. Vô số phụ nữ, đặc biệt là người chữa bệnh, người làm thảo dược, người có kiến thức về bỏ thai và nữ hộ sinh, đã bị buộc tội là phù thủy và phải chịu những phiên tòa tàn bạo, tra tấn và hành quyết dã man [7].
Có thể nói, săn phù thủy là một hình thức trừng phạt và bạo lực có hệ thống nhắm vào phụ nữ. Phụ nữ càng có biểu hiện khác với chuẩn mực giới thông thường, chẳng hạn như mạnh mẽ, độc lập, cấp tiến hoặc sở hữu các kiến thức, kỹ năng không liên quan đến vai trò giới truyền thống, thì càng dễ bị buộc tội là phù thủy [4]. Vì suy cho cùng, mục đích tối cao nhất của những màn ngược đãi tàn bạo này là để kìm hãm khả năng tự trị của phụ nữ – những người có tiềm năng làm rúng động trật tự xã hội do nam giới thống trị nhờ tri thức và mối liên hệ của họ với thiên nhiên và cơ thể.
Suốt chiều dài lịch sử không chỉ riêng ở châu Âu mà còn ở các nước thuộc địa, săn phù thủy đã được sử dụng như một công cụ để đàn áp tiếng nói, tri thức của phụ nữ và trừng phạt sự tự trị và mối liên kết của họ, từ đó gieo rắc nỗi sợ hãi vào tâm trí của phụ nữ và buộc họ phải phục tùng chế độ phụ quyền. Nhiều người nữ, để có thể giữ được vị trí an toàn trong xã hội gia trưởng, đã nội tâm hóa các quy chuẩn giới và thậm chí là sẵn sàng đứng ra làm chứng chống lại người nữ khác trong các phiên tòa xét xử phù thủy [8].
Giờ đây, mặc dù những phiên tòa xét xử phù thủy và những giàn hỏa thiêu công khai đã biến mất, nhưng tàn dư về tư tưởng cần trừng phạt những người phụ nữ “nổi loạn” dám thách thức lại áp bức phụ quyền vẫn còn đó. Săn phù thủy ngày nay được diễn ra dưới nhiều hình thức [7]: truy lùng nạn nhân của bạo lực giới và cho rằng họ xứng đáng bị như thế; chế giễu những người nữ dám thể hiện thẳng thắn nhu cầu tình dục hay ăn mặc phóng khoáng là “đàng đ.i.ế.m”, “lẳng lơ”; bắt nạt và tẩy chay phụ nữ trên mạng xã hội dựa trên các chuẩn mực giới phổ biến hoặc đang thịnh hành; ác quỷ hóa phụ nữ từng bỏ thai hoặc làm mẹ đơn thân; công kích những người nữ đấu tranh nữ quyền và phản kháng lại trật tự phân cấp giới, v.v.
Chừng nào chế độ phụ quyền còn tồn tại, chừng đó các lý tưởng về người phụ nữ “đúng mực” sẽ tiếp tục được lan truyền, đi kèm với các hình thức đấu tố và trừng phạt những người nữ đi chệch khỏi chuẩn mực giới thống trị. Rất có thể sau khi cơn sốt “girl’s girl” qua đi, chúng ta sẽ lại tiếp tục thấy những trào lưu khác hướng đến việc loại trừ và miệt thị nhóm phụ nữ nào đó khác, với những lý do và tên gọi khác nhưng nội hàm và cơ chế tương tự.
Vì vậy, VOGE tin rằng chúng ta không nên quá sa đà vào việc dán nhãn phân loại phụ nữ rồi công kích hay hạ bệ lẫn nhau. Thay vào đó, để có thể xây dựng một loại tình đoàn kết giữa chị em một cách thực sự có ý nghĩa, chúng ta cần phải tự chất vấn lại những niềm tin, thái độ lẫn hành vi mang tính khái quát hóa và áp đặt, cũng như cùng nhau nhìn trực diện vào gốc rễ vấn đề là các cấu trúc gia trưởng và kỳ thị phụ nữ. Bởi vì mục đích của việc thúc đẩy bình đẳng giới và nữ quyền là tạo ra một xã hội nơi phụ nữ được tôn trọng và có thể tự do thể hiện bản thân mà không sợ bị đánh giá hay ngược đãi vì điều đó.
Còn bạn thì sao, bạn nghĩ gì về các cuộc tranh cãi xung quanh “girl’s girl”, hãy chia sẻ cho chúng mình nhé!
Nguồn tham khảo:
[2] https://vietcetera.com/vn/a-girls-girl-bi-kip-de-tinh-chi-em-chac-chan-ben-lau
[5] https://stories.uq.edu.au/shorthand-uq/small-change/women-as-witches/
[6] https://www.cam.ac.uk/stories/witchcraft-work-women
[7] https://rebeccadouglas.co.uk/empowered-women-and-modern-day-witch-hunts/
[8] https://egrove.olemiss.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1722&context=hon_thesis