3 CHỮ P – HAY 1 CÁCH HIỂU NGẮN GỌN VỀ “NAM TÍNH”
Có lẽ tất cả chúng ta đều đã hiểu rằng, hiện nay không chỉ có nữ giới mà nam giới cũng đang phải chịu áp lực từ các khuôn mẫu và định kiến. Nhưng các khuôn mẫu này cụ thể là gì, và tại sao chúng lại xuất hiện thì không phải ai cũng biết. Một cách tổng quát nhất, khuôn mẫu cho nam giới được biểu thị bằng 3 chữ P.
Chữ P thứ nhất là Protect (bảo vệ). Nam giới nói chung luôn được kỳ vọng sẽ là người mạnh mẽ cả về thể chất lẫn tâm lý để bảo vệ những người xung quanh, bảo vệ gia đình, người thân, đất nước của anh ta, ngoài ra phải là người giết chuột, gián và nhện trong nhà. Khóc lóc, ủy mị là những hành động mềm yếu, vì vậy là “không nam tính” và lệch chuẩn.
Dưới góc nhìn tiến hoá và sinh vật học, có lí do để giải thích cho sự hình thành khuôn mẫu này. Con người vốn là loài sinh sống bầy đàn, và từ thời tiền sử chỉ có sức mạnh cơ bắp của người đàn ông mới có thể bảo vệ bầy người nguyên thuỷ khỏi những hiểm hoạ thiên nhiên, ví dụ như đánh đuổi thú hoang xâm nhập hay chống lại sự xâm lăng của bộ lạc láng giềng. Trong cuộc đấu tranh sinh tồn khắc nghiệt ấy, chỉ có những người đàn ông to khoẻ nhất, nhiều sức mạnh nhất mới có thể tồn tại và bảo vệ cho nhóm của mình. Một thời gian sau, khi nhà nước phong kiến xuất hiện, đàn ông vẫn là những người lãnh trách nhiệm bảo vệ đất nước. Những nam thanh niên khoẻ mạnh nhất sẽ trở thành chiến binh, chiến đấu bảo vệ tổ quốc. Trải qua quãng thời gian dài như vậy, khi chọn lọc tự nhiên loại bỏ dần những cá thể nam giới yếu ớt, thật dễ hiểu khi xã hội đã hình thành một khuôn mẫu: “Đàn ông là phải mạnh mẽ, phải cứng rắn. Những gã trai yếu ớt, uỷ mị, mau nước mắt sẽ chẳng làm được tích sự gì”.
Suy nghĩ này trong điều kiện hiện tại còn đúng hay không? Tuỳ thuộc vào nhận định của mỗi người.
Chữ P thứ hai là Provide (cung cấp). Nam giới luôn được kì vọng sẽ là người trụ cột về kinh tế, kiếm được thật nhiều tiền. Một người phụ nữ sống dựa phần lớn vào thu nhập của người chồng thì là chuyện bình thường, nhưng một người đàn ông phải ngửa tay xin tiền vợ thì chắc nhiều người sẽ khó chấp nhận. “Đúng là cái đồ bám váy vợ”, “Vô tích sự, để vợ nó nuôi” là những gì người ta diễn tả về những người đàn ông này. Và cũng như chữ P thứ nhất, chữ P thứ hai này có hẳn một lịch sử lâu dài. Khi con người chưa phát minh ra các cỗ máy biến đổi dạng năng lượng này thành dạng năng lượng khác (như động cơ đốt trong biến đổi nhiệt năng thành cơ năng, máy phát điện biến đổi nhiệt năng thành điện năng) thì cơ thể con người là cỗ máy duy nhất. Chúng ta ăn vào và giải phóng năng lượng dưới sự vận động của các cơ bắp. Và dựa trên nhiều đặc điểm khác biệt, “cỗ máy” đàn ông có hiệu năng và công suất lớn hơn hẳn “cỗ máy” phụ nữ, nên có thể sản xuất được nhiều hơn, nhanh hơn, hiệu quả hơn. Đàn ông dần trở thành trụ cột của nền kinh tế, và gánh lấy trách nhiệm cung cấp lương thực, nuôi sống tập thể. Không phải họ muốn như thế, mà bởi vì đó là điều đương nhiên phải làm để duy trì xã hội.
Đến ngày nay, khuôn mẫu này vẫn còn rất phổ biến. Đàn ông giàu có nhìn vẫn thật sự cuốn hút, đặc biệt là với phụ nữ. Vẫn còn rất nhiều người đàn ông cảm thấy mặc cảm, tự ti vì mình “thua kém” vợ. Và đặc biệt, khuôn mẫu “chồng phải hơn vợ một cái đầu” cả nghĩa bóng lẫn nghĩa đen vẫn rất phổ biến. Rất nhiều phụ nữ vẫn muốn chồng luôn luôn phải thành đạt, giỏi giang, kiếm nhiều tiền hơn mình, kể cả khi họ là những người thành đạt và không cần tiền của chồng để sống. Điều này vô tình đã đặt gánh nặng rất lớn lên vai người đàn ông.
Chữ P cuối cùng là Procreation (sinh sản). Đây là đặc điểm thú vị nhất của tiến hoá: khả năng sinh sản cao là thứ chiếm ưu thế nhất trong chọn lọc tự nhiên. Do đặc điểm sinh học và cấu tạo cơ quan sinh dục nên đàn ông, chứ không phải phụ nữ, mới là những người phải đấu tranh để được giao phối và truyền vốn gen cho thế hệ sau, và chỉ có những người đàn ông khoẻ mạnh, có năng lực tình dục tốt mới là người chiến thắng trong cuộc đua này. Chúng ta là hậu duệ của những người đàn ông như vậy, nên không tránh khỏi việc bị ảnh hưởng từ những khuôn mẫu để lại.
Một hệ quả phổ biến là việc xem đàn ông là người chinh phục và phụ nữ là người bị chinh phục, hay còn gọi là thuyết ổ khoá và chìa khoá. Một chiếc chìa khoá mở được mọi ổ khoá là chìa khoá vạn năng, nhưng ổ khoá mà chìa nào cũng mở được là ổ khoá vứt đi. Cho nên một người đàn ông “chịch” nhiều phụ nữ thì được gọi là đào hoa, nhưng một cô gái làm tình với cả đội bóng đá thì được gọi là “con đĩ”. Và xã hội cũng đã xây dựng lên một loạt những khuôn mẫu hà khắc như phẩm giá của người phụ nữ và những thứ tương tự.
Như vậy, khuôn mẫu cho đàn ông có thể nói ngắn gọn là: Bạn càng mạnh mẽ, càng giàu có, càng “chịch” nhiều thì bạn càng nam tính.
Và trên hết, phải nói thêm rằng xác định các khuôn mẫu và lí giải các nguyên nhân không phải để biện minh cho sự hợp lý của chúng, mà để tìm ra những thứ không còn phù hợp với hiện nay. Cũng giống như các bác sĩ nghiên cứu sự hình thành của khối u không phải để gật gù đồng ý với nhau rằng: “Với chế độ sinh hoạt như vậy, hắn bị ung thư là đáng kiếp!”. Thay vào đó, họ tìm ra cách để chặn đứng chúng.